Η Σκόπελος το 1974 - Αρχείο Βόρειοι Σποράδες

 

Η Σκόπελος με το σημερινό της όνομα αναφέρεται απο τον Πτολεμαίο. Θα μας απασχολήσει όμως με το όνομα αυτό το νησί, με την ιστορία του απο τα μέσα του 4ου αιώνα οπότε έγινε επισκοπική έδρα. Σαν τόπος εξορίας χρησιμοποιήθηκε στα βυζαντινά χρόνια. Και ύστερα απο την Άλωση της Πόλης εντάχθηκε απο τους Λατίνους στο Φραγκικό Δουκάτο της Νάξου. Ο ιππότης Λικάριος το κατέλαβε αργότερα. Αυτός υπηρετούσε τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Μιχαήλ τον Η’ Παλαιολόγο. Μέχρι τα τέλη του 1453 χρονολογία πτώσεως της πόλης η Σκόπελος ήταν νησί της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Κατόπιν καταλήφθηκε απο τους Ενετούς και διοικήθηκε απο τοπάρχη ο οποίος διοικητικά υπάχθηκε στην Ενετική τοπαρχία Εύβοιας.

Στα 1538 το νησί κατέλαβε ο Τούρκος ναύαρχος Χαιρεδίν Μπαρμπαρόσα ο οποίος έσφαξε τους κατοίκους και διέλυσε την Ενετική Διοίκηση. Έως αυτήν την εποχή φαίνεται πως χρησιμοποιήθηκε και ο επισκοπικός ναός της Σκοπέλου ο οποίος είναι 183 χρόνια νεώτερος απο τη βασιλική της Σκύρου. Όπως μαρτυρούν ξένοι περιηγητές που επισκέφθηκαν το νησί είχε παραμείνει ακατοίκητο για αρκετό διάστημα μέχρι τα τέλη του 16ου αιώνα. Ύστερα κατοικήθηκε και ενοχλήθηκε απο επιδρομές διάφορων πειρατών και απελευθερωμένο πάλι πήρε μέρος στον αγώνα του 1821.

Ολοκάθαρη σήμερα πολιτεία η Σκόπελος , αστράφτουν τα άσπρα σπιτάκια της με ανηφορικά δρομάκια τσιμεντένια και με γεφυράκια τέσσερα εναέρια, ενωμένα τα σπίτια της. Ολόκληρο τον θαυμασμό μας εκφράζουμε στην Σκοπελίτισσα γυναίκα, τη νησιώτισσα, αυτή που τόσο πιστά κρατά τις παραδόσεις του νησιού της. Στο έπακρο εργατική, περιορισμένη μάλλον στα του σπιτιού της, στην χριστιανική ανατροφή των παιδιών της  το κέντημα και ο αργαλειός, της τρώει πάντα πολλές ώρες. 

Με καμάρι φορεί την παλιά φορεσιά της, το μόρκο όπως το λένε!: Φούστα μεταξωτή πλισσέ, κεντημένη με μικρά λουλούδια, χρυσοκέντητο βελούδινο γιλέκο και ψιλοκεντημένα φαρδομάνικα.Το κεφάλι της σκεπάζει ένα μεταξωτό αραχνοΰφαντο μαντήλι. Είναι όμως και το καλοβόλι, άλλος τύπος τοπικής κατώτερης ενδυμασίας. Στο σκοπελίτικο σπίτι τρατάρεται απο τη νοικοκυρά στον ξένο γλυκό δαμάσκηνο και χαμαλί, είδος αμυγδαλωτού τυλιγμένο σε ανθοζάχαρη και συνοδεύεται με ένα ποτήρι ρακί. Και όταν ο ξένος φεύγει προσφέρεται απο την οικοκυρά ένα κλωνί βασιλικό ή γαρύφαλλο ή γαρδένια ή διατρέντο προσφορά που σημαίνει να ξαναγυρίσει ο ξένος πάλι στο νησί.

Σε αυτό το νησί πόσες μεγάλες ή μικρές γραφικές εκκλησίες έχει να συναντήσει ο ξένος σε κάθε βήμα. Λένε πως 123 βρίσκονται μέσα στην πόλη. Και έχει δική της ομορφιά η κάθε μια εκκλησία. Σε απότομο βράχο υπάρχουν οι εκκλησίες της Παναγίτσας, του Άη Νικόλα και του Ευαγγελισμού. Στον Χριστό, υπάρχει τέμπλο περίφημης τέχνης με ωραίες αγιογραφίες μινιατούρες απο διάφορους αγίους που διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση. Παλιά αγγειοπλαστική παράδοση φέρνει στην Σκόπελο να συνεχίζει την τέχνη αυτή, δουλεύοντας τον πηλό και απ τα χέρια των ανθρώπων του νησιού να βγαίνουν τα αριστουργήματα που η αξία τους είναι αναγνωρισμένη παγκόσμια. Συγκεκριμένα η οικογένεια Ροδίου είχε το εργαστήρι της κοντά στην πλάζ στην άκρη της πόλης.

 

Διαθέτει όμως η σημερινή Σκόπελος 12 μοναστήρια καλογριών, κάτασπρα όλα, σκαρφαλωμένα σε ομαλές ανηφοριές των λόφων του νησιού, κτίσματα του 17ου   και 18ου αιώνα που κρύβουν θησαυρούς απο έργα τέχνης. Οι μοναχές φτιάχνουν και σήμερα ωραιότατα υφαντά, φούστες και μπλούζες και μερικά με φουσκωτά κεντήματα και όμορφα τοπικά σχέδια.  Δύο χιλιόμετρα έξω απο την πόλη βρίσκεται η επισκοπή, μοναστηράκι με παλιό τείχος που βρισκόταν η έδρα της αρχιεπισκοπής σκοπέλου η οποία καταργήθηκε προ 100 χρόνων. Σε αυτή τη θέση είχε την έδρα του και ο άγιος του νησιού. Επίσκοπος Σκοπέλου Ρηγίνος που στα 362 μΧ καρατομήθηκε στο παλιό γεφύρι κοντά στην πόλη. Ο τάφος του βρίσκεται σε λόφο βρίσκεται σε λόφο 4-5 χιλιόμετρα μακρυά απ’ την πόλη στο ομώνυμο μοναστήρι. Λίγα λείψανα του Αγίου φυλάσσονται στον μητροπολιτικό ναό και γιορτάζεται αυτός ο άγιος στις 25 Φεβρουαρίου.

 

Σαράντα λεπτά απο την πόλη είναι και το μοναστήρι της Ευαγγελίστριας που κτίσθηκε πριν απο 200 χρόνια απο τον Σκοπελίτη μοναχό Κ. Δαπόντε έναν απο τους σπουδαίους λόγιους και ποιητές της τελευταίας περιόδου της Τουρκοκρατίας. Και εδώ μοναχές του μοναστηριού κατασκευάζουν ωραία υφαντά και πλεκτά. Με τις πολύμορφες ακτές της η Σκόπελος γοητεύει. Η χρυσή αμμουδιά της, οι λιόφυτες πλαγιές της και τα σπίτια με το ιδιόρρυθμο Σκοπελίτικο οικοδομικό στυλ τραβούν τον επισκέπτη. Θα ευχόταν κανείς να μην αλλάξει ποτέ το νησί αυτό την όμορφη όψη του. Να καμαρώνει κανείς τις ελιές, τις άπειρες δαμασκηνιές, τις άφθονες αχλαδιές, τα όμορφα σπίτια, την γαλάζια του θάλασσα, που όλα αυτά αποτελούν τα στολίδια του νησιού και συνταιριάζουν τόσο στην ομορφιά του αντιπροσωπευτικής της αγνής και άδολης ψυχής του Σκοπελίτικου και της Σκοπελίτισσας.

Άυγουστος 1974

Μαριέττα Κρικέλλη.

Βόρειοι Σποράδες, Αρχείο πατρός Κωνσταντίνου Ν. Καλλιανού

Επιμέλεια Σπυριδούλα Μπετσάνη

Φωτό : Διαδύκτιο