Ένας ήρωας Σκοπελίτης - Συνταγματάρχης Θεόδωρος Μανωλάκης
Συνταγματάρχης Μανωλάκης Θεόδωρος
Ένας ήρωας Σκοπελίτης
Οι ρίζες..
Χαρακτηριστική είναι η αναφορά του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου <<Περί τα τέλη του 1660 ο Μανωλάκης Καστοριανός, ο ζάμπλουτος, κιουρτζημπάσης του ρουφετίου των γουνέμπορων, ο ιδρύσας και ετέρα σχολεία εις Χίον, Άρταν και Ανατολικόν προικοδοτεί με ικανήν ποσότητα γροσίων την Μεγάλην του Γένους Σχολήν εξασφαλίζων την απρόσκοπτον λειτουργία της>>.
Ο Κωνσταντίνος Μανωλάκης...
παπούς του Θεόδωρου
Η οικογένεια συνεισέφερε τα μέγιστα στον Αγώνα του 1821. Εξόπλισαν καράβια και συμμετείχαν στις πολεμικές συγκρούσεις κατά των Τούρκων. Συγκεκριμένα το έγγραφο της Βουλής Μαγνησίας με ημερομηνία 22 Μαίου 1822 που φέρει τον αριθμό 1 αναφέρει: <<Πιστοποιείται δια του παρόντος οτι το καράβι του Κωνσταντίνου Μανωλάκη εκ Σκοπέλου αρματωμένον καλώς με ανθρώπους και με κανόνια και με μπαρούτια και μπάλαις με ίδια του έξοδα φιλογενεία φερόμενον, εξέπλευσε κατά του κοινού εχρθού και ήλθε προς βοήθειαν του τόπου μας, το οποίον αφού έφτασε εις το κάστρον του Γόλου κατά την 11η Μαίου, έρριψεν κανόνια κατά του κάστρου, καταπολεμών τον εχρόν ακατάπαυστως, εν διαστημάτι δέκα ημερών, ώστε κατέκαυσεν όλας του τα πυροβόλας ύλας. Ο καπετάνιος τούτου πλήρης ενθουσιασμού ήρχετε έξω εις την ξηράν με αρματωμένους ανθρώπους του και συνεβοήθει τοις εντόπιους συναγωνιζόμενος κατά των αγαρηνών, μη φειδόμενος μήτε στόματα μήτε αργύρια, μήτε άλλοτι, προς κατατρόποσιν του εχθρού. Όθεν και προς απόδειξιν της φιλελευθερίας και φιλογενείας και γενναιότητός του και των αδρών εξόδων του Καραβίου, εδόθη το παρόν εσφραγισμένον τη σφραγίδι της κοινότητος των εικοσιτεσσάρων χωρίων>>. Απο το έγγραφο αυτό μαρτυράται η ηρωική αυτοθυσία του Κωνσταντίνου Μανωλάκη, παππού του Θεοδώρου, που έσπευσε. Η προσφορά της οικογένειας Μανωλάκη, συνεχίστηκε με τον ανιψιό του, Δανιήλ Μανωλάκη που πολέμησε στον πόλεμο του 1940 ενώ η ανιψιά του Αθηνά πρόσφερε τις υπηρεσίες της ως νοσοκόμα στον πόλεμο του 1940.
Ο Θεόδωρος Μανωλάκης – Συνταγματάρχης ΠΖ
Γεννήθηκε στην Σκόπελο τις 10/8/1879. Γονείς του ήταν η Αθηνά Γεωργιάδη και ο Δανιήλ Μανωλάκης. Ο πατέρας του ήταν δικηγόρος και εργάστηκε στην Λάρισα γι΄αυτό γράφτηκε ότι η Σκόπελος τον γέννησε αλλά η Λάρισα τον εγαλούχησε. Είχε άλλα έξι αδέρφια. Φοίτησε στο 1ο Ελληνικό Σχολείο Λάρισας. Στην Σκόπελο πήγαινε κάθε καλοκαίρι με την οικογένειά του. Ο ίδιος παρόλο που ήταν ευκατάστατος επέλεξε την στρατιωτική καριέρα. Το 1901 ως απόφοιτος της Σχολής Ευελπίδων ορκίζεται ανθυπολοχαγός του πεζικού. Στις 31/12/1917 υπήρξε ο νεότερος Συνταγματάρχης του Ελληνικού Στρατού.
Η έναρξη των Βαλκανικών Πολέμων βρίσκει τον Θ. Μανωλάκη στον βαθμό του λοχαγού όπου είχε προαχθεί απο 6/7/1911. Η συμμετοχή του ήταν αξιόλογη και δεν πέρασε απαρατήρητη αφού του απονέμεται ο αργυρός σταυρός των ιπποτών στις 31/1/1914 ενώ δύο μήνες αργότερα στις 25/3/1914 προάγεται στον βαθμό του ταγματάρχη και του απονέμονται μετάλλια για την συμμετοχή του στον Α’ και Β’ Βαλκανικό Πόλεμο. Κατά την διάρκεια του Β’ Βαλκανικού Πολέμου ο Μανωλάκης πήρε μέρος ως λοχαγός του πεζικού. Ανέλαβε στις 20/6/1913 την διοίκηση του 3ου τάγματος του 4ου συντάγματος πεζικού της 1ης Μεραρχίας Λάρισας.
Η δράση στον Στρατο της Εθνικής Άμυνας
Την εποχή αυτή συναντάμε τον Θεόδωρο Μανωλάκη στην Κρήτη. Μόλις είχε προαχθεί στο βαθμό του αντισυνταγματάρχη. Εντυπωσίασε τους Κρητικούς με τη λεβεντιά, το ήθος και την ικανότητα του να επιβάλλει πειθαρχία στους στρατιώτες και τους υπαξιωματικούς. Σύμφωνα με ψήφισμα του δημοτικού συμβουλίου Ρεθύμνης της 26/1/1917, αναφέρεται:…...<<το συμβούλιον ανακηρύσσει τον Μανωλάκη Θεόδωρον επίτιμον δημότην του δήμου Ρεθύμνης, δια τον πατρικόν τρόπον δι’ ου διοικεί το εμπιστευθέν αυτώ Σύνταγμα, δια την παρατηρούμενην και επικρατούσα αυστηράν εκ του τρόπου μεθ’ ου ούτοι συμπεριφέρονται προς άπαντας τους πολίτας της πόλεως, ως και δια την πατρικήν μέριμναν την οποίαν δι’ αυτούς λαμβάνει>>. Τον Δεκέμβριο του 1917 αναλαμβάνει διοικητής του Ι/38 Συντάγματος ευζώνων και μεταφέρεται σιδηροδρομικώς στο στρατόπεδο Νάρες στη Θεσσαλονίκη. Όταν αποβιβάστικαν οι δυνάμεις στην Θεσσαλονίκη έγινε μεγάλη παρέλαση των ελληνικών μεραρχιών στον δρόμο του Λευκού πύργου. Σύμφωνα με τον διευθυντή της εφημερίδας “Θεσσαλία”, Τάκη Οικονομάκη, το γεγονός περιγράφεται ως εξής:
<<Δεν θα λησμονήσω ποτέ εκείνο το ωραίο ανοιξιάτικο απόγευμα και βράδυ της Θεσσαλονίκης. Ύστερα απο ένα χειμώνα βαρύ, πολύμοχθον, όπου όλη η έκταση των επαναστατών είχε ριφθεί με τα μούτρα εις την εκ του μηδενός δημιουργία ενός κράτους, άρχιζε ωραία η ανταμοιβή και πλούσια η απόδοση των ανθέων και των καρπών. Δεν είχαν πάει εις μάτην τόσοι κόποι και τόση φωτιά. Το κράτος είχε δημιουργηθεί πλέον και εκείνο που χρειάζοταν περισσότερο, ο στρατός του, ήταν ακόμη ωραιότερα δημιουργημένος. Και μέσα εις την ευωδίαν της ωραίας ανοίξεως επερνούσαν φεγγοβόλα οράματα αι υπέροχοι φάλαγγες των συνταγμάτων μας. Πρώτα μας έφεραν ανεκλάλλητον χαράν της αντικρύσεως απαράμίλλου και τελείου στρατού τα συντάγματα της Μεραρχίας αρχιπελάγους, έργον κατά τα 9/10 της οργανώσεως, των κόπων, της μεθοδικότητας των Θεσσαλών αξιωματικών.
Ύστερον ήλθον της ηρωικής Κρήτης αι φάλαγγες. Και εκείνο το απόγευμα αντικρύζαμεν με το θάμβος της καταπλήξεως και την μέθην της υπέρτατης ευτυχίας την παρέλασιν του Κρητικού συντάγματος της Ρεθύμνης, παρέλασιν στρατού ιδεώδους. Και δεν ήταν μόνο η ιδική μας επιθυμία που επαρουσίαζεν εις τα μάτια μας το σύνταμγα εκείνο ως το άκρον άωτον του τελείου. Αξιωματικοί και στρατιώτες των συμμάχων είχον τον θαυμασμόν ζωγραφισμένον εις τα πρόσωπάν των, ο δε ενθουσιασμός των και οι εκδηλώσεις δεν είχαν όρια. Και δεν θα ξεχάσω ποτέ το θέαμα των Σέρβων που έκλαιγαν σαν μικρά παιδιά εις το αντίκρυσμα της ωραίας αυτής δημιουργίας. Απο τα στόματα όλων ηκούετο: Ποιός είναι ο διοικητής, ποιός είναι ο δημιουργός αυτού του αφαντάστου θεάματος: Ο διοικητής αυτός ήτο ο Θεόδωρος Μανωλάκης. Μεθυσμένοι απο χαρά με έναν Θεσσαλό φίλο μου, επήγαμε το βράδυ εις τον κήπον του Λευκού Πύργου να τον συναντήσουμε. Του σφίξαμε το χέρι και τα συγχαρητήρια μας θερμά εφτερούγισαν. Ούτε η παραμικρή αστραπή υπερηφάνειας. - Ήυρα καλό υλικό. Δεν έκαμα τίποτα περισσότερον απο το χρέος μου. Και άλλαξεν αμέσως κουβέντα για να αποφύγει τις εκδηλώσεις μας>>.
Διοικητής στο 2ο Σύνταγμα της Μεραχίας Σερρών.
Η Μάχης της Δοϊράνης κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν μέρος της όλης επιχείρησης των συμμάχων της Αντάντ για τη διάσπαση του Μακεδονικού Μετώπου. Απο τις 5-18 Σεπτεμβρίου 1918 άρχισε η επίθεση των Βρετανοελληνικών δυνάμεων εκατέρωθεν της λίμνης Δοϊράνης. Ο Μανωλάκης ήταν Διοικητής στο 2ο Σύνταγμα της Μεραρχίας Σερρών. Τα χειρόγραφα του των τελευταίων ημερών πριν την μεγάλη μάχη της Δοϊράνης, όπου έμελλε να χάσει τη ζωή του, αποδεικνύουν τη διορατικότητα του, την καθαρότητα της σκέψης του, τη συναίσθηση ευθύνης και την οργανωτικότητά του. Συγκέντρωνε δηλαδή όλα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα ενός στρατιωτικού ηγέτη που θα ενέπνεε στους στρατιώτες του πειθαρχία και αγωνιστικό πνεύμα.
Το τέλος
Ο Διοικητής του Συντάγματος Συνταγματάρχης Μανωλάκης, αφού στην καινούρια έδρα πήρε τις αναφορές των ταγμάτων για την επίτευξη των αντικειμενικών στόχων της επίθεσης και ανακοίνωσε στην Μεραρχία, επέβλεπε στη διευθέτηση των ζητημάτων που προέκυπταν απο την άφιξη πολλών αιχμαλώτων αλλά και τραυματιών. Στη συνέχεια με το επιτελείο του μετέβη στην πρώτη γράμμη του πυρός την οποία διήλθε αυτοπροσώπως για να βεβαιώθει οτι τα τάγματα είχαν εκπληρώσει στον ύψιστο βαθμό την αποστολή τους. Δεν πειθάρχησε στις συμβουλές των γιατρών να μείνει κληνήρης γιατί καιγόταν απο τον πυρετό. Είχε αρρωστήσει απο τη γρίπη που θέριζε στο μέτωπο τους αγωνιστές και είχε βγάλει εκτός μάχης το Γαλλικό Σύνταγμα Ζουάβων. Κατά την επιστροφή του στην έδρα του Συντάγματος και κοντά σ’ αυτήν στις 13.30 της 5ης Σεπτεμβρίου τραυματίζεται σοβαρά στο κεφάλι και στο δεξί πόδι απο θραύσμα οβίδας μεγάλου διαμετρήματος που έσκασε σε απόσταση 10 περίπου μέτρων απ’ αυτόν. Μεταφέρθηκε με αυτοκίνητο στο Αγγλικό χειρουργείο ΓΙΑΝΝΕΣ όπου απεβίωσε. Δεν πρόλαβε να απολαύσει την χαρά της νίκης του Συντάγματός του.
Απο την Εφημερίδα Βόρειοι Σποράδες, υπογράφει ο Ιω. Σακελλαρίου.
Καταγόμενος εκ Σκοπέλου, O Συνταγματάρχης Θεόδωρος Μανωλάκης, συμμετείχε στους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913 και στις μάχες του Μακεδονικού Μετώπου κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, πεσών την 18/9/1918 κατά την δίδυμη μάχη της Δοιράνης – Γκράν Κορωνέ, μαχόμενος ηρωικώς όπως αναφέρει και η στρατιωτική εγκυκλοπαίδεια.
Εις την περσινή επιμνημόσυνον δέηση γενόμενη εις το παρά την λίμνην Δοϊράνης μνημείον των πεσόντων, ομίλησε ο Υποστράτηγος κ. Άγγελος Γερμίδης, μεταξύ άλλων είπε: <<Την 18.9.1918, εις τις εκατέρωθεν της λίμνης Δοϊράνης απόκρυμνες κορυφογραμμές, διεξήχθη μια απο τις σκληρότερες μάχες του Α' Παγκοσμίου Πολέμου εις το Μακεδονικό μέτωπο με 3.815 Έλληνες και 3.420 Βρετανούς νεκρούς, τραυματίες και εξαφανησθέντες σύνολο δηλαδή 7235 εξ ων 419 αξιωματικοί που αντιστοιχούν εις το 40% των απωλειών όλων των συμμαχικών στρατευμάτων κατά την περίοδο εκείνη και εις το 72% των δύο Ελληνικών Μεραρχιών Σερρών και Κρήτης.
Ο Συνταγματάρχης Μανωλάκης ήταν τότε διοικητής του 2ου Συντάγματος της Μεραρχίας Σερρών, το οποίο μαχώμενο με απαράμιλλο ενθουσιασμό κατόρθωσε να καταλάβει το νότιο της πολης της Δοϊράνης ορεινό συγκρότημα και να συλλάβει περίπου 700 Βούλγαρους αιχμαλώτους.
Έχασαν όμως απο την αρχή σχεδόν της εξορμήσεως τους, ώρα 7η πρωινή τον Διοικητή του πρώτου τάγματατος του Ταγματάρχη Παπαλουκά και την 13.30 ώρα και τον ίδιον Διοικητή του Συντάγματάρχη Μανωλάκη Θεόδωρον, ο οποίος τραυματισμένος θανασίμως εξηκουλούθει να διευθύνει τον αγώνα του Συντάγματος του και τελικώς εξέπνευσε κατά την μεταφορά του εις το χειρουργείο.>>
Κατά το έτος 1907 μεταβαίνων σιδηροδρομικώς απο Θεσσαλονίκην εις Σέρρας και κοιτάζοντας απο το παράθυρον διάφορες τοποθεσίες, μόλις εφθάσαμε εις την λίμνην Δοϊράνη άκουσα τούτο απο συνταξιδιώτη, δεικνύων δια της χειρός του: <<Να το και το ύψωμα Μανωλάκη>>. Σε ερώτησή μου εάν εννοούσε τον συνταγματάρχη Μανωλάκη απάντησε καταφατικά, οπότε του είπα οτι ήταν συμπατριώτης μου. Τότε γύρισε και μου είπε το εξής: <<Απ’ την Σκόπελο είσθε; Είναι μεγάλη τιμή για την πατρίδα σου που έβγαλε ένα τέτοιο παληκάρι!>>. Σε ερώτηση μου πάλι ποιός ήταν και τον γνώριζε μου απάντησε: << Μόλις τότε είχα τελειώσει την σχολή των Ευλεπίδων και ήμουν σύνδεσμος του Μανωλάκη. Αντικειμενικός σκοπός του Συντάγματος μας ήταν η κατάληψη των τριών εκείνων διαδοχικώς υψωμάτων. Μετά την κατάληψη του πρώτου και δευτέρου ο Μανωλάκης τραυματίσθηκε απο βλήμα οβίδας και αιμοραγούσε. Του συστήσαμε οτι έπρεπε να μεταφερθεί εις το μετώπισθεν χειρουργείο, πλην όμως δεν δέχτηκε και εξακολούθησε απο την ίδια θέση να διευθύνει την επίθεση μέχρι καταλήψεως και του τρίτου λόφου και τότε μόνο εδέχθη να μεταφερθεί στο χειρουργείο, ήταν όμως αργά και πέθανε απο το πολύ αίμα που είχε χάσει. Λέγομαι Διολέτης και είμαι απότακτος αντισυνταγματάρχης του κινήματος 35, μετά την αποτυχία του οποίου κατέφυγαμε με άλλους στην Κάρλοβα της Βουλγαρίας όπου είμαι μνηστευόμενος για να κάνω τους γάμους μου>>.
<<Αυτά που γράφω πρέπει να τα μάθουν οι σημερινοί Σκοπελίτες και ιδίως οι νεότεροι οι οποίοι αγνοούν τελείως ποιός ήταν ο Μανωλάκης και να αποτελεσουν τιμής ένεκεν ένα μνημόσυνο διότι νεότατος ακόμη εθυσίασε την ζωή του χάριν των ιδανικών της πατρίδας.>>
Η Πηνελόπη Δέλτα μνημονεύει τον Μανωλάκη, στο έργο της "Ελευθέριος Βενιζέλος": Κηφισιά Δευτέρα 10 Σεπτεμβρίου 1918 ....Πολεμούν στη Δοϊράνη και σ' όλο το μέτωπο απο Δοϊράνη έως το Περιστέρι. Πήραμε τη Χούμα και τη Ντουτίκα, μα η Δοϊράνη βαστά και οι θυσίες είναι μεγάλες. Έφθασαν 1200 πληγωμένοι χθες, ως προχθές έλεγαν πως έπεσαν 3 με 4 χιλιάδες. Ίσως να είναι και περισσότεροι. Σκοτώθηκε ο Συνταγματάρχης Μανωλάκης. Ήταν άρρωστος και βλέποντας πως δεν τον βαστούν τα πόδια του, ζήτησε φορείο και διέταξε να τον πάνε στην πρώτη γραμμή για να διευθύνει την μάχη. Ως που έπεσε μία οβίδα και σκότωσε τρεις απο τους τέσσερις τραυματιοφορείς, πληγώνοντας τον τέταρτο. Τον Μανωλάκη τον πλήγωσε βαριά στο πρόσωπο και του έκοψε χέρι και πόδι. Όταν τον μετέφεραν πίσω, ζήτησε λίγο τσάι και ξεψύχησε. Είναι απο τα πρώτα θύματα..............
Πηγές και φωτογραφίες :
- Ζάχος Βασίλειος, Εργασία, ΣΧΗΣ ΠΖ ΜΑΝΩΛΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ο Ήρωας της μάχης της Δοϊράνης 1918, Αθήνα, Φεβρουάριος 2007 -Απο το αρχείο πατρός Κωνσταντίνου Καλλιανού.
Αρχείο Εφημερίδας “Βόρειοι Σποράδες”.
Επιμέλεια Σπυριδούλα Μπετσάνη.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου