Αντώνιος Καστάνης - Μικροναυπηγική - Συγγραφή Ιστορικών και Ναυτικών Κειμένων - Εις μνήμην.
Ένα αφιέρωμα που έγραψε με πολλή αγάπη και εκτίμηση, η κόρη του Μάγδα. Ένας φόρος τιμής σ' έναν άνθρωπο, που δεν παρέδωσε ποτέ τα όπλα, αγωνιζόταν σε όλες τις δυσκολίες, έβρισκε λύσεις στα μεγάλα του προβλήματα και πάντα κέρδιζε τη ζωή, βρίσκοντας διεξόδους μέσα απο την αναζήτηση της γνώσης, την τέχνη, την αγάπη του για τη θάλασσα και το νησί του την Σκόπελο.
Αντώνιος
Δ. Καστάνης, Πλοίαρχος του Εμπορικού
Ναυτικού
(12 Ιουνίου 1936 - 25 Δεκεμβρίου 2020)
Ανήμερα των Χριστουγέννων, ημέρα γιορτινή, έγινε κάτι πολύ ξαφνικό και αναπάντεχο στο νησί της Σκοπέλου. Ο καπετάν Αντώνης, ένας από τους τελευταίους παλιούς καπεταναίους του νησιού μας, έφυγε από κοντά μας και πήγε στην αγκαλιά του Χριστού. Μέσα στην γιορτινή ατμόσφαιρα της ημέρας τον βρήκαν η κόρη και η σύζυγός του πεσμένο στα πρώτα σκαλιά της σκάλας του σπιτιού τους με χτυπημένο το κεφάλι, αιμόφυρτο και αναίσθητο, έχοντας υποστεί ξανά ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Μεταφέρθηκε στον Βόλο, όπου δυστυχώς άφησε την τελευταία του πνοή. Σήμερα, σχεδόν έξι μήνες μετά από την ημέρα εκείνη θα γιόρταζε τα γενέθλιά του πιθανότατα με σπιτικούς λουκουμάδες με Σκοπελίτικο μέλι που αγαπούσε τόσο πολύ.
Τα πρώτα χρόνια, οι δυσκολίες
Η Σκόπελος, η θάλασσα και οι ταρσανάδες
Ο καπετάν Αντώνης γαλουχήθηκε από μικρός στο ναυτικό περιβάλλον της Σκοπέλου και στους ταρσανάδες του νησιού, είδε από κοντά τους παλιούς Σκοπελίτες καραβομαραγκούς να δουλεύουν το πευκόξυλο και να το μεταμορφώνουν σε καράβι, ήξερε πως να τραβάει αβίαστα κουπί στη βάρκα και να πηγαίνει για ψάρεμα από μικρή ηλικία, ήξερε ότι ο καιρός άλλαζε από μια ανεμίδα, που είχε ξέρες και που είχε απάγκιο. Από μικρός άλλωστε έφτιαχνε βαρκούλες με τον σουγιά απο τον πεταμένο φλοιό των πεύκων τα λεγόμενα πτίκια. Αυτές οι σκαλιστές βάρκες είχαν τόσο τέλειο σκαρί που αν πρόσθετες ένα πανί ήταν έτοιμες να σαλπάρουν.
Μαθήτευσε στα καλύτερα πλοιάρια των παλιών Σκοπελιτών καπεταναίων μπήκε από νωρίς στα βάσανα, αρχικά ψαρεύοντας και κωπηλατώντας άφοβα ακόμη και προς τη βορινή και άγρια πλευρά του νησιού στον Καλόγερο, όπου βρισκόταν το άλλο το καλύβι με τη βάρκα του πατέρα του. Σε μπάνια με φίλους και σε ατελίωτες βαρκάδες που προσέφερε σε φίλους και γνωστούς εζήσε από μικρός τη θάλασσα και την αγάπησε. Μπορεί να φοβόταν ίσως καμιά φορά στη στεριά αλλά στη θάλασσα ποτέ. Ένας πραγματικός θαλασσοπόρος όπως έδειξε η πορεία του.
Ο άνθρωπος του καθήκοντος με τις υπεράνθρωπες δυνάμεις- ο Καπετάνιος
Ο πατέρας ως μετανάστης στην Αμερική-
η ξυλουργική τέχνη- η επιρροή
Σε όλα αυτά δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε την επιρροή που του άσκησε ο ίδιος του ο πατέρας, ο Δημήτριος Καστάνης, που ήταν ο ίδιος ξυλουργός και πολύ εργατικός άνθρωπος. Ο πατέρας του είχε πάει μετανάστης στην Αμερική με το μεγάλο κύμα της μαζικής μετανάστευσης κατά την Βιομηχανική Επανάσταση και δούλευε εκεί για πολλά χρόνια στο Portland του Oregon από το 1909 έως το 1927, όπου και επέστρεψε λίγο πριν το κραχ του '29. Ο Τζιμ Καστάνης δεν ήταν ο μόνος της οικογενείας άλλωστε που ήταν εκεί, αλλά και πολλά άλλα μέλη της οικογένειας επίσης ζούσαν και εργάζονταν στις ΗΠΑ.
Έτσι λοιπόν ο καπετάν Αντώνης μπορεί να κουβαλούσε ήδη μέσα του το ταλέντο του πατέρα του αλλά και ήταν αυτές οι ίδιες οι ανάγκες της διαβίωσης που οδήγησαν και τους δύο να αναζητήσουν τις τύχες τους πέρα και μακριά από το νησί.
Τα χρυσά χρόνια στην Εμπορική Ναυτιλία-
Ο φύλακας Άγιος των ναυτικών
Άνθρωπος της θάλασσας, ένας θαλασσόλυκος, μερακλής, παιδεμένος στις κακουχίες, δουλευταράς και στη θάλασσα και στη στεριά, ακοίμητος φρουρός της γέφυρας του πλοίου του πάντα, καπετάνιος πλοίων της χρυσής εποχής της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας των liberty και bulk carrier γνώριζε την υπευθυνότητα, την οργάνωση και την τιμιότητα σαν οδηγό στη ζωή του. Μετέφερε διαφόρων ειδών εμπορεύματα από πετρέλαιο μέχρι σιτηρά από λιμάνι σε λιμάνι μένοντας μέσα στο πλοίο για πάρα πολλούς μήνες μακριά από τους δικούς του. Σκοπός του ήταν να φτάσει το πλοίο του στον προορισμό του πάντοτε με ασφάλεια και πάντοτε δίχως απώλειες. Πρώτα έβαζε στην βαλίτσα που έπαιρνε μαζί του την εικόνα του Αγίου Νικολάου και μετά τα πράγματά του. Ο Άγιος των ναυτικών τον είχε σώσει άλλωστε πολλές φορές από ναυάγια όπως γράφει και στα κείμενά του.
Η επιστροφή στα πάτρια εδάφη και στην οικογένεια -
Η τέχνη της μικροναυπηγικής και τα καραβάκια
Παρόλα αυτά, η ζωή στη θάλασσα δεν είχε μόνο δυσκολίες αλλά και αξέχαστες κοσμοπολίτικες εμπειρίες που έμειναν χαραγμένες στην μνήμη του. Αυτές οι εμπειρίες ήταν που έκαναν τον καπετάν Αντώνη γεμάτο από εικόνες και ιδέες απ' όλον τον κόσμο τις οποίες και μετέδιδε κυρίως στην οικογένειά του και στους φίλους του συνεχώς με κάθε ευκαιρία.
Εκτός από τη θάλασσα αγαπούσε επίσης το καλό σπιτικό φαγητό και δεν παρέλειπε να παινεύει πάντοτε την γυναίκα του για τις μαγειρικές της ικανότητες. Αλλά και ο ίδιος πολλές φορές φρόντιζε να επιδεικνύει τις γνώσεις του στην κουζίνα φέρνοντας μαζί του τον αέρα των ταξιδιών του ανά τον κόσμο.
Ακόμη η αγάπη του για την μουσική ήταν τέτοια που φρόντιζε μετά από κάθε ταξίδι να φέρνει κάθε φορά στο σπίτι και στην οικογένειά του μουσική σε δίσκους και κασσέτες. Μύησε την κόρη του σε πολύ καλά ξένα ακούσματα και συνήθιζε να την χόρευει στα χέρια του από όταν ήταν μικρή κάτι που της έχει μείνει χαραγμένο στην ψυχή της για την ατελείωτη χαρά που της προσέφερε. Τα τραγούδια του σουηδικού ποπ συγκρότηματος της εποχής ABBA ήταν και είναι ακόμη τα αγαπημένα της από τότε.
Ακολούθησε το επάγγελμα του εμποροπλοιάρχου μέχρι και το 1991, όπου και συνταξιοδοτήθηκε για χάρη της οικογένειας του, και παρέμεινε κατόπιν στο νησί. Η αγάπη του όμως για την θάλασσα και τα ταξίδια δεν σταμάτησε εκεί διότι την διοχέτευσε στην τέχνη της μικροναυπηγικής, χάρις των γνώσεων που είχε λόγω του επαγγέλματός του.
Με πείσμα, τεράστια υπομονή, λεπτοδουλειά, κόπο και πολύ πάθος για το αντικείμενο, κατάφερε και κατασκεύασε συνολικά έξι ολοκληρωμένα πλοία και δύο ανολοκλήρωτα σκαριά εκ των οποίων μόνο τα δύο υπάρχουν στην οικία του, ένα εκ των δύο ανολοκλήρωτων σκαριών επίσης. Τα τέσσερα εξ αυτών των πλοίων, τα δώρισε σε φίλους και γνωστούς. Το άλλο ανολοκλήρωτο σκαρί δωρίστηκε προσφάτως στο Ναυτικό Μουσείο Σκιάθου στον επιστήθιο συνάδελφο και παιδικό του αδελφικό φίλο Γιάννη Παρίση, εμπνευστή και δημιουργό του Ναυτικού Μουσείου Σκιάθου.
Ο κύριος Παύλος: η συμβολή και παρότρυνση-
Το πολεμικό ιστιοφόρο "Θεμιστοκλής"
Αξίζει να αναφέρουμε εδώ τη συμβολή και στήριξη που του παρείχε στην εξάσκηση την μοντελισμού, ο αείμνηστος αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού Παύλος Κουντουριώτης και φίλος καλός. Ήταν ο γιός του Θεόδωρου Π. Κουντουριώτη από την Ύδρα, της γνωστής οικογενείας των Κουντουριωταίων, κυβερνήτη του Θωρηκτού "Αβέρωφ" εκτός των άλλων. Συνήθως περνούσε τις γιορτές του Πάσχα και τα καλοκαίρια στο νησί και έκαναν παρέα μαζί γιατί τους ένωνε η αγάπη για τη ναυτιλία και τη θάλασσα. Το τρεχαντήρι με το όνομα «Παύλος» όπως φαίνεται σε φωτογραφία φτιάχτηκε προς τιμήν του.
Ανάμεσα σε συναντήσεις και κουβέντα με ελληνικό καφέ, ο κύριος Παύλος ζήτησε από τον καπετάν Αντώνη να κατασκευάσει ένα άλλο πλοίο τον «Θεμιστολή» των αδερφών Τομπάζη από την Ύδρα, πλοίο ιστιοφόρο, αρχικά εμπορικό, που για τις ανάγκες της επανάστασης του ’21 και του αγώνα μετεπισκευάστηκε σε πολεμικό. Το μεγαλεπήβολο έργο της κατασκευής ολοκληρώθηκε και ήταν φυσικά ένα αριστούργημα από ναυπηγικής, ιστορικής, κατασκευαστικής και ναυτικής πλευράς. Ο καπετάν Αντώνης δεν τα είχε καταφέρει απλά, είχε ξεπεράσει τον εαυτό του. Η ιδέα βασίστηκε σε μια εικόνα του πλοίου από το αρχείο του κυρίου Παύλου και από αυτή την εικόνα-ζωγραφία ο καπετάν Αντώνης έβγαλε τα σχέδια του πλοίου και κατάφερε με άπειρους υπολογισμούς, μπόλικη μελέτη και δουλειά μηνών να μεταφέρει την εικόνα στο ξύλο, από το σκελετό, στο σκαρί, στα μαδέρια και στα ίστια, στις άγκυρες, στα πανιά και στο ακρόπλωρο, όλα φιλοτεχνημένα με αγάπη και καλαισθησία, υπομονή και λεπτοδουλειά.
Ας σημειωθεί πως όλα τα πλοία που κατασκεύασε ο καπετάν Αντώνης είναι λειτουργικά δηλαδή όλα τα αντικείμενα επάνω στο πλοίο από τις άγκυρες μέχρι τα ίστια λειτουργούν το ίδιο όπως ακριβώς στο πραγματικό πλοίο! Στα κείμενά του αναφέρονται πληροφορίες για το πλοίο και για την κατασκευή όπως επίσης και για την σημασία της μικροναυπηγικής τέχνης στο νησί της Σκοπέλου. Οι φωτογραφίες δείχνουν τις λεπτομέρειες της δουλειάς.
Η υγεία κλονίζεται-η γραφομηχανή παίρνει μπροστά- τα άρθρα στις Εφημερίδες
Όταν ο κύριος Παύλος είδε τελειωμένο τον «Θεμιστοκλή» του είπε επί λέξη κατενθουσιασμένος:
«Μπράβο Αντώνη τώρα σε παραδέχομαι!»
Αφορμή αυτού ήταν η υλοποίηση ακόμη μιας επιθυμίας του να δει τον "Αβέρωφ" σε μικρογραφία, έτσι έφερε εκ νέου υλικό με σχέδια με σκοπό να σχεδιαστεί και να κατασκευάστεί το Θωρηκτό "Αβέρωφ" όπως ήταν πραγματικά. Η μοίρα όμως είχε άλλα σχέδια, λίγο αργότερα πεθαίνει και μετά από μερικούς μήνες η υγεία του καπετάν Αντώνη αλλάζει ανεπιστρεπτεί αφήνοντας το έργο στα λόγια, στα σχέδια και στα χαρτιά.
Ο καπετάν Αντώνης είχε επίσης συμμετάσχει και σε εκθέσεις καλλιτεχνών του Δήμου Σκοπέλου και είχε σκοπό να συνεχίσει το έργο του και να το επεκτείνει κατασκευάζοντας και άλλα πλοία ιστορικού θέματος, όμως δεν τα κατάφερε γιατί η υγεία του κλονίστηκε πολύ σοβαρά για τα επόμενα, υπόλοιπα 20 χρόνια της ζωής του.
Στις 18 Ιανουαρίου του 1999, τη δεύτερη ημέρα της γιορτής του, πάλι μέσα σε κλίμα γιορτινό, υπέστη το πρώτο και μοιραίο ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο, που τον άφησε ημιπληγικό στην αριστερή πλευρά του σώματος του, καθιστώντας τον σωματικά ανήμπορο για τις όποιες δραστηριότητες είχε πριν.
Έτσι λοιπόν γέμιζε τον ελεύθερο χρόνο του δακτυλογραφώντας στην αγαπημένη του γραφομηχανή βιωματικά κείμενα ναυτικού και ιστορικού περιεχομένου αλλά και γνωμικά. Από αυτά κάποια είχαν δημοσιευθεί στην εφημερίδα “Τα Σκοπελίτικα Νέα” και κάποια άλλα στην εφημερίδα “Ο Απόμαχος της Θάλασσας”. Συνέχιζε να γράφει μέχρι τις τελευταίες μέρες της ζωής του και θα συνέχιζε να γράφει ακούραστα γιατί ήταν κάτι που του έδινε ζωή και τον έκανε να ξεχνά τα προσωπικά του προβλήματα κάτι που τον παρότρυνε εξ αρχής η οικογένειά του.
Η κόρη του Μάγδα, η αδυναμία του...
“Ήμουν μικρή και ο μπαμπάς έλειπε πολλούς μήνες σε ταξίδι ένα βράδυ που περίμενε η μαμά τηλέφωνο την ρώτησε τι θέλει η Μάγδα να της φέρω όταν γυρίσω; Πήγαινα δημοτικό σχολείο τότε, στις πρώτες τάξεις και η μαμά λέει θα σου πει η ίδια! Παίρνω το ακουστικό και του λέω: "Μπαμπά θέλω να φέρεις το βιβλίο ο Γύρος του Κόσμου σε 80 ημέρες του Ιουλίου Βέρν!" Στο μπαμπά έκανε τρομερή εντύπωση κ ενθουσιάστηκε με αυτό που του ζήτησα κ ρωτούσε τη μαμά να μάθει πως και τι.
Χειμμαρώδες και αποκαλυπτικό κείμενο μιας ζωής γεμάτης φουρτούνες κ λιμάνια. Συναρπαστικό το ταξίδι του καπετάν Αντώνη, γίνεται έμπνευση για εξέλιξη και πρόοδο, γίνεται αγάπη για μάθηση και προσφορά. Για άλλη μια φορά αγαπημένη μου φίλη καταφέρνεις να μας γοητεύσεις με τα άρθρο σου, συγχαρητήρια για τον ασίγαστη προσφορά σου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣυνέχισε έτσι!
ΑπάντησηΔιαγραφή