Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης - Ο Κοσμοκαλόγερος

 

<<Ο δικός μου ο κυρ Αλέξανδρος είναι ο μάγος του ξεπεσμένου δερβίση, είναι εκείνος που μίλησε με τον πιο ποιητικό, μεταφυσικό και εν τέλει γιορταστικό τρόπο για τον ήχο, τη μουσική και την πνοή. Κόσμος-κόσμημα! Φτιαγμένος από τα χέρια του κυρ Αλέξανδρου. Πέτρες, δάση, σοκάκια και ακρογιάλια, όλα δικά του! Εκείνος ο ταπεινός Παπαδιαμάντης από την αγάπη του και την καρδιά του τον φύσηξε αυτόν τον κόσμο και έχει ανάλαφρη πνοή, είναι από μέσα φωτεινός και γι’ αυτό για πάντα γιορτινός. Για πάντας γιορτινός!>>

( 16/1/11,Καθημερινή της Κυριακής - Μάνος Αχαλινωτόπουλος)

Στις 4 Μαρτίου του 1851 γεννιέται ένας απο τους μεγαλύτερους και σπουδαιότερους διηγηματογράφους και πεζογράφους της ελληνικής λογοτεχνίας. Γνωστό σε όλους οτι ήρθε στην ζωή στο νησί της Σκιάθου, το νησί που ποιητικά και αέρινα περιγράφεται σπιθαμή προς σπιθαμή στα διηγήματά του. Παράλληλα διέμενε και στην Αθήνα όπου οδηγήθηκε εκεί για τις σπουδές του στο Εθνικό Καποδιστριακο. Απο αυτά τα δύο μέρη εμπνέεται και γράφει το περισσότερο μέρος των έργων με την Σκιάθο φυσικά να κερδίζει τα τρία τέταρτα απο τα διηγήματά του.

Η Σκόπελος επίσης αποτέλεσε γιαυτόν πηγή έμπνευσης και θαυμασμού καθώς μαθήτευσε εκεί για ένα έτος αναπτύσσοντας σχέσεις με τον Παύλο Νιρβάνα επίσης στο νησί διέμενε ο ξαδελφός του τον οποίο αποκαλεί "ερωτικό μετανάστη" στο διήγημα του το Χατζόπουλο. Για το νησί της Σκοπέλου αναφέρει γλαφυρά και συγκινητικά <<την νήσον εκείνην ήτις εξασκεί γλυκειάν μαγείαν εφ' όλων των τέκνων της και μεταβάλλει εις φανατισμόν την αγάπην της πατρίδος>>, <<την νήσον των νοσταλγών>> όπως την αποκαλεί στο διήγημα <<Κοκκώνα Θάλασσα>>.

Μερικά στοιχεία για τον χαρκατήρα και το ήθος του Παπαδιαμάντη, παραθέτει ο Παύλος Νιρβάνας στην δημοσίευση που έκανε στο περιοδικό Νέα Εστία 1933, τεύχος 163:

Ο Καημένος ο Αλέξανδρος! Καινούργιες ανησυχίες θα είχε πάλι η ασκητική του ψυχή με τη συρροή τόσων ξένων και δικών μας μουσαφιρέων στο ταπεινό του σπιτάκι του ωραίου νησιού. Τον ετρόμαζε πολύ <<η περιέργεια του κοινού>> 

Στον Νιρβάνα οφείλουμε την  χαρακτηριστική φωτογραφία του Αλέξανδρου στην καρέκλα:

 <<Δεν υπήρχε ως τότε φωτογραφία του Παπαδιαμάντη. Και συλλογιζόμουν οτι απ' τη μια μέρα στην άλλη μπορούσε να πεθάνει ο μεγάλος Σκιαθίτης και να σβήσει για πάντα η όσια μορφή του. Και πως θα μπορούσε να δικαιολογηθεί μια τέτοια παράλειψη της γενεάς μας σε εκείνους που θα έρθουν κατόπι μας να συνεχίσουν τον θαυμασμό μας για τον απαράμιλλο λυρικό ψυχογράφο των καλών και των ταπεινών και τον αγνότατο ποιητή των νησιωτικών γιαλών;

 Με τι δόλια και αμαρωλά μέσα επραγματοποιήσα τον άθλο μου αυτό το διηγήθηκα αλλού.......Είχε πάρει μόνος του την φυσική του στάση απάνω σε μια πρόστυχη καρέκλα, με τα χέρια σταυρωμένα στο στήθος, με το κεφάλι σκυφτό, με τα μάτια χαμηλωμένα, στάση βυζαντινού αγίου.......αυτή δεν ήταν στάση για μια πεζή φωτογραφία. Ήταν μια καλλιτεχνική σύνθεση και θα μπορούσε να είναι έργο του Πανσέληνου ή του Θεοτοκόπουλου. Αμφιβάλλω αν ο φωτογραφικός φακός έλαβε ποτέ μια τέτοια ευτυχία.>>

Σαν σήμερα 3 Ιανουαρίου 1911 ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης φεύγει απο την ζωή πλέοντας με ένα βαρκάκι στην <<Κοκώνα Θάλασσα>> 

<<Η βαρκούλα επάτει επι της ξηράς και εταλαντεύετο επι της θαλάσσης, με την πρώραν χωμένην εις την άμμον, με την πρύμνην σαλευομένην απο το κύμα, βαρκούλα ελαφρά, κομψή, οξυπρώρος........>> απο το διήγημα Η Νοσταλγός.

Επιμέλεια Κειμένου: Σπυριδούλα Μπετσάνη

Πηγές: 

Σανιδάς Γιώργος, Η ΣΚΟΠΕΛΟΣ με τα μάτια του ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ, Δημος Σκοπέλου, Αθήνα 2021. 

Πατήρ Κωνσταντίνος Καλλιανός, Η ΣΚΟΠΕΛΟΣ με τα μάτια του ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ, Δήμος Σκοπέλου, Αθήνα 2021.

Αχαλινωτόπουλος Μάνος,Καθημερινή της Κυριακής, 16/11/2011.

Φωτογραφίες: google