Οι Καλικάντζαροι του Δημοσθένη Νασούλη - Χριστουγεννιάτικη Λαογραφία- Εφημερίδα Βόρειοι Σποράδες

 Οι καλικάντζαροι είναι φανταστικά δαιμονικά όντα - αν μπορούμε να πούμε όντα αφού είναι πλάσματα της φαντασίας- και ζούνε απο γενιά σε γενιά στην πίστη των ανθρώπων. Οι καλικάντζαροι εκτός απο το κοινό όνομα έχουν και άλλα ονόματα στα διάφορα μέρη της Ελλάδας. Στην Τήνο τους λένε καλιτσάγκαρους, στην Μεσσηνία λυκοκάντζαρους, στη Σάμο καλισπούδηδες και κακανθρωπίσματα, στο Ζαγόρι Ηπείρου καλιοντζήδες, στη Μάνη τσιλιγκρωλιοντζήδες αλλού τους λένε παγανά ή παρωρίτες και στην Κύπρο πλανήταρους. Όλοι αυτοί δεν είναι παρά οι κακόμορφοι καλικάτζαροι, καθαρά πλάσματα της φαντασίας μας.

 Σύμφωνα με την παράδοση είναι ψηλοί, τριχωτοί με πολύ μακρυά και αχτένιστα μαλλιά , με χαυλιόδοντες σαν τ' αγριόχοιρου, τραγοπόδαροι και με χέρια μαϊμουδίσια. Με λίγα λόγια η σάρα και η μάρα και κακό συναπάντημα, των δαιμονικών γιατί έχουν και άλλου είδους δαιμονικά πλάσματα της φαντασίας μας και αυτά με υπερφυσικές δυνάμεις αλλά άφταστα σε ομορφιά όπως είναι οι νεράϊδες.

 Οι νεράιδες είναι νεανίδες εκπάγλου καλλονής και δεν είναι άλλες παρά οι νύμφες των αρχαίων, οι νηριήδες, οι Ναϊάδες, οι Δρυάδες και οι Αμαδρυάδες. Γι' αυτές άλλη φορά ίσως μιλήσουμε .

  Τούτοι όμως οι καλικάντζαροι, π'ανάθεμά τους, είναι μια σιχαμάρα κι αηδία και να γελά κανείς με τα καμώματά τους. Όλο το χρόνο κρύβονται κάτω απο τη γή και πελεκούν με επιμονή τους στύλους της, που την στηρίζουν για να τη γκρεμίσουν. Μόλις φτάνουν στο σημείο που μπορεί να πέση και να τους πλακώση η γή ανεβαίνουν γρήγορα στην επιφάνειά της και κρύβονται σε μέρη σκοτεινά και σε σπηλιές και δεν βγαίνουν απο εκεί παρά τη νύχτα για να βλάψουν λέει τους ανθρώπους.

 Για να προφυλαχθείς λέει η παράδοση απο αυτούς τους κακομούτσουνους ζαβαλούς πρέπει να κρατάς δαυλί αναμμένο και να μην απαντάς σε ότι σε ρωτάνε γιατί μπορεί να χάσης την μιλιά σου. Αλλά και στα σπίτια μπαίνουν αυτά τα παγανά, οι καλικάντζαροι, απο την πόρτα ή τα παράθυρα ακόμα κι απ' τον καπνοδόχο αδιαφορώντας αν θα μουτζουρωθούν.

  Όταν κατορθώσουν και μπουν στο σπίτι, κοιτάζουν που να βρούνε φαγητά να τα βρωμίσουν, ακόμα και το λάδι και το νερό που πίναν και τις κούνιες των μικρών παιδιών ακόμα. Οι νοικοκυρές για να προφυλαχτούν απο τα ενοχλητικά καλικαντζάρια, καίνε στη φωτιά κανένα παλιοτσάρουχο, σταυρώνανε μ' αγιάσματα πόρτες και παράθυρα, βάζουν ακόμα θάμνα αγκαθωτά σ' όλα του σπιτιού τ'ανοίγματα για να μη μπορούν να μπουν και στην πόρτα ένα κόσκινο. Μόλις τα καλικαντζάρια δούν το κόσκινο κάθονται και μετρούν τις τρύπες του και τις ξαναμετρούν, χάνοντας κάθε τόσο τον λογαριασμό τους, ώσπου περνάει η ώρα και φωνάζει ο μαύρος πετεινός και τότε μην τους είδατε.  

 

 Φοβούνται πάρα πολύ τη μέρα κι εξαφανίζονται  μην πάθουνε κακό. Αυτές οι επιδρομές των καλικαντζάρων γίνονται πιο πολύ το δωδεκαήμερο πριν το αγίασμα των νερών τα Φώτα. Έτσι όμως και πέση ο σταυρός στο νερό και αγιάσουν τα νερά, αέρας και μπουχός οι καλικάντζαροι, χάνονται στα τάρταρα κι αρχίζουν το καταχθόνιο έργο τους να γκρεμίσουν και καλά τη γη. Σαν πλησιάζουν όμως πάλι τα Χριστούγεννα νάτοι και ξανάρχονται με τη φαντασία των ανθρώπων.

  Οι καλικάντζαροι όμως που επισκέφτονται την Σκόπελο έχουν και τα δικά τους χούγια. Μόλις μυριστούν πως οι Σκοπελίτισσες κυρές αρχίζουν να ψήνουν τηγανίτες και λαλαγγίτες ή μαρμαρίτες όπως τις λένε, μαζεύονται στον καπνοδόχο και προσπαθούν απο εκεί να κατουρήσουν και καλά τις τηγανίτες, να τις βρωμίσουν για να μην τις φάνε οι άνθρωποι. Οι νοικοκυρές τους παίρνουν είδηση και τους κυνηγάνε με δαυλί αναμμένο. Εκείνο όμως που τους κάνει να τρέχουν και να μην φτάνουν είναι ο αγιασμός των νερών τα Φώτα. Φευγεστε να εύγουμε, φωνάζουν ο ένας στον άλλον:

<<Να ο παπας με το Σταυρό, η παπαδιά με το θερμό, το παιδί με το μαν...αλ το χτυπάει στο κεφάλ....>>

Στην παρέα τους είναι πάντα και ένας κουτσός καλικάντζαρος και βλέποντας το γρήγορο φευγιό των άλλων φωνάζει : <<καρτέρειτε με, καρτερείτε με  και με τον κτουτσκούνη>>

Τους διώχνουμε λοιπόν κάθε χρόνο με τον αγιασμό και νάτους πάλι εμείς του ξαναφέρνουμε κάθε Χριστούγεννα και ζούνε και θα ζούνε μαζί μας όσο εμείς θα ζούμε.

Ας ευχηθούμε να περάσουμε καλά και χαρούμενα Χριστούγεννα και φέτος κι ας ζήσουνε κι αυτά τα αξιολύπητα και κωμικά για τα καμώματά τους καλικαντζαράκια.

Κείμενο: Δημοσθένης Νασούλης, Πρώτη δημοσίευση Εφημερίδα Βόρειοι Σποράδες

Αρχείο: πατρός Κ.Ν.Καλλιανού

Επιμέλεια: Σπυριδούλα Μπετσάνη