ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΒΛΑΧΑΚΗΣ - Ο ΑΚΟΥΡΑΣΤΟΣ "ΕΡΓΑΤΗΣ" ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΒΙΝΤΕΟ - Εις Μνήμην.

 ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΒΛΑΧΑΚΗΣ

Ένας ακούραστος "εργάτης" του πολιτισμού της Σκοπέλου.

<<Είναι αποκριές, νέες και νέοι χαρείτε! Τέτοια λευτεριά ξανά δεν θα την βρείτε!

Εμπρός μην χάνετε καιρό μπείτε όλοι στον χορό γιατί αύριο θα παντρευτείτε και σε βάσανα θα μπείτε>> Απ. Βλαχάκης

Ο Απόστολος Βλαχάκης γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Σκόπελο, ήταν πολυτάλαντος και δραστήριος, αφιέρωσε όλη την ζωή του, στην πολιτιστική προσφορά μέσω της μουσικής. Ήταν τέτοια η συμμετοχή του στα κοινά του τόπου που παρόλο που έχει φύγει απο τη ζωή εδώ και 31 χρόνια, το όνομά του  διατηρείται και παραμένει γνωστό στην κοινωνία της Σκοπέλου, έχοντας αφήσει την ανεξίτηλη υπογραφή του.

η μουσική......

Ο Απόστολος και τα 4 αδέρφια του (4 αγόρια και ένα κορίτσι) είχαν μια έμφυτη τάση προς την μουσική και τα τραγούδια. Ο ίδιος ξεκίνησε αυτοδίδακτος απο τη φλογέρα του βοσκού, έπειτα παρακολούθησε ορισμένα μαθήματα, σε μια σχολή της εποχής του "Φώφου", που υπήρχε στην Σκόπελο στην παραλιακή. Η μεγάλη του εξέλιξη όμως επιτεύχθηκε όταν υπηρέτησε στο ναυτικό, όπου και συμμετείχε στην Φιλαρμονική ορχήστρα, ήταν πολύ καλός και μάλιστα επιθυμούσαν να τον κρατήσουν μόνιμα, ο ίδιος όμως ήθελε να επιστρέψει στο νησί του. 

η Φιλαρμονική και το ωδείο.... 

Την περίοδο εκείνη  βρισκόταν στην Αθήνα ο αδερφός του Γιώργος, ο οποίος παρακολουθούσε μαθήματα βιολιού στο ωδείο Αθηνών και έτσι παρακολούθησε και ο ίδιος μαθήματα στο ωδείο για την διεύθυνση μπάντας, επιθυμούσε να επιστρέψει στην Σκόπελο και να δημιουργήσει την δική του μπάντα αλλά δεν βρήκε την κατάλληλη υποστήριξη και ανταπόκριση, η οποία θα ενίσχυε αυτή του την κίνηση, ήταν όμως το μεράκι του. 

Απο το ωδείο μάλιστα πήρε το δίπλωμά του χωρίς να εξεταστεί, παρά μόνο σε μια προφορική ερώτηση, διότι το επίπεδό του ήταν αρκετά υψηλό. Επίσης το απολυτήριο απο το ναυτικό ανέγραφε ότι ήταν <<υπόδειγμα μουσικής κατάρτισης>>, οι ανώτεροί του προσπαθούσαν να τον μεταπίσουν να μείνει στην Φιλαρμονική λεγοντάς του <<θα χαντακωθείς στο νησί Αποστόλη>> αλλά ήθελε να γυρίσει πίσω στον τόπο του. Η συνεργασία του αυτή με την Φιλαρμονική  στάθηκε η αφορμή να την προσκαλέσει στην γιορτή του πολυούχου της Σκοπέλου Αγίου Ρηγίνου. Μεταξύ 1958 και 1960 η μπάντα της Φιλαρμονικής συνόδεψε την εικόνα του Αγίου δύο φορές.

τα μουσικά και καλλιτεχνικά ταλέντα....

Δεν υπήρχε μουσικό όργανο, το οποίο να μην μπορεί να παίξει και να το διδάξει, όπως φλογέρα, κλαρίνο, σαξόφωνο, κορνέτα, μπουζούκι, κιθάρα, μαντολίνο, πιάνο αλλά η μεγάλη του αγάπη ήταν το ακορντεόν. Ακόμη και όταν δούλευε στις οικοδομές, διότι ήταν ηλεκτρολόγος, έκοβε σωλήνες, άνοιγε τρύπες και έπαιζε φλογέρα, η μουσική ήταν ριζωμένη στο μυαλό και την καρδιά του, την κουβαλούσε παντού.

Είχε όμως και εξαιρετικό ταλέντο στην γραφή, ήταν ο τρόπος με τον οποίο εκφραζόταν, καθώς ότι ένιωθε το μετέτρεπε σε στίχους. Μπορούσε να εξιστορεί ιστορίες και γεγονόντα γράφοντας  τραγούδια, ήταν τόσο ταλαντούχος δε που φίλοι και γνωστοί ζητούσαν να τους γράψει τραγούδια για τις αποκριές και αυτός δεν έλεγε ποτέ οχι, γνωρίζοντας τον χαρακτήρα του καθενός, "έκοβε και έραβε" το τραγούδι στα μέτρα του.

 Είχε μεγάλη έμπνευση και έγραφε συνεχώς. Έπαιρνε κάθε γεγονός της ζώης του ή του τόπου και το έκανε τραγούδι....ένα τέτοιο τραγούδι, βιωματικό ήταν και το "Καϊκάκι", το έγραψε κατά την διάρκεια της Κατοχής,  την ώρα που ταξίδευε με το καϊκι του, στο πέλαγος με προορισμό την Άφυτο Χαλκιδικής, όπου μετέφερε λάδι για να το ανταλλάξει με σιτάρι. 

η επιστροφή στην Σκόπελο...... 

Με την επιστροφή του στο νησί, ασχολήθηκε με την γεωργία, παράλληλα όμως έκανε ιδιαίτερα μαθήματα σε πάρα πολλά παιδιά και μεγάλους, σε ηλικία 40 ετών έγινε ηλεκτρολόγος και το 1956 αγόρασε μαζί με τα υπόλοιπα αδέρφια του τον σινεμά "Ορφέα".

Το 1958 δίδαξε στο Γυμνάσιο Σκοπέλου και συμμετείχε σε όλες τις καλλιτεχνικές εκδηλώσεις αφιλοκερδώς, συγκεκριμένα ένας καθηγητής με το όνομα Πολυμέρου, έστελνε κάθε φορά τον γιό του Σάββα να τον βρεί στην οικοδομή και να του ζητήσει να πάει σχολείο για να γίνουν οι πρόβες για τις εκδηλώσεις καθώς εκείνα τα χρόνια δεν υπήρχε άλλος τρόπος για μουσική, δεν υπήρχαν κασετόφωνα και αυτός παρατούσε την δουλειά του και πήγαινε, όπου τον καλούσαν, έτσι απλά, χωρίς απαιτήσεις και αμοιβή, γιατί το έλεγε η καρδιά του και του άρεσε να προσφέρει.

Το σινεμά "Ορφέας"........

Το 1958 αγόρασαν απο κοινού με τα τρία αδέρφια του Γιώργο, Δημήτρη και Κωστή, τον σινεμά "Ορφέα". Ο χώρος του σινεμά έμελλέ να γίνει ιστορικός, αφού εκτός του ότι αποτελούσε ένα είδος ψυγαγωγίας για τους Σκοπελίτες, που δεν υπήρχε και άλλο εκείνη την εποχη, αποτέλεσε επίσης τον τόπο, όπου ελάμβαναν χώρα όλες οι πολιτιστικές και κοινωνικές εκδηλώσεις της εποχής, όπως παρουσίαση ποιημάτων απο τα σχολεία, αποκριάτικοι χοροί, γάμοι, χοροί φιλανθρωπικού χαρακτήρα, όπως της επιτροπής του Αγίου Ρηγίνου, των Προσκόπων κ.α.. Σε όλες αυτές τις εκδηλώσεις διέθεταν την αίθουσα και έπαιζαν και μουσική αφιλοκερδώς. 

Το σινεμά γνώρισε μεγάλη δόξα αφού πέρασαν όλοι οι γνωστοί θίασοι της εποχής.  Ό, τι κινήσεις έκανε τις έκανε με δική του πρωτοβουλία, συναυλίες, θέατρα. Για τον ίδιον ήταν ευχάριστη απασχόληση. Το 1972 επικράτησαν οι τηλεοράσεις και έτσι το σινεμά έκλεισε για να ανοίξει ξανά το 1978 με πρωτοβουλία δική του, όπου και έκλεισε οριστικά το 1990 με τον θάνατό του. Για την ιστορία αναφέρουμε οτι το πρώτο έργο που προβλήθηκε στον Σινεμά ήταν <<Ο αγαπητικός της Βοσκοπούλας>>. 

Παράλληλα το 1965 γνωρίστηκε με  γνωστό πιανίστα της εποχής Τόνυ Γεωργίου, με τον οποίο απέκτησε στενή φιλία αλλά και συνεργασία. Οι δυό τους έδιναν κονσέρτα στην Παναγία στο Λιβάδι και στον κινηματογράφο συχνά.

Το κρουαζιερόπλοιο Europa.....

To 1974, έφτασε στο λιμάνι της Σκοπέλου το γερμάνικο κρουαζιερόπλοιο Europa. Τότε συγκέντρωσε 10 νεαρά κορίτσια απο το  σχολείο, τα οποία ντύθηκαν με τις παραδοσιακές τοπικές φορεσιές και παρουσίασε στους επιβάτες του πλοίου τραγούδια, χορούς τοπικούς, την τοπική ενδυμασία καθώς και νησιώτικα τραγούδια και βαλς, συγκεκριμένα είχε συνθέσει και ένα βαλς, το οποίο ονόμαζε το "Βαλς της Σκοπέλου", εκπροσωπόντας και προβάλλοντας τον πολιτισμό του νησιού.

η αναβίωση του εθίμου των Καλών και η "Βλάχα"........

Το όνομα του, είχε συνδεθεί με τις απόκριες και το δρώμενο των Καλών. Ήταν ο πρωτεργάτης της αναβίωσης του εθίμου αφού αυτό είχε σταματήσει για αρκετά χρόνια. Αποφάσισε και συγκεντρώσε τους πιο μερακλήδες φίλους του και τους προετοίμασε, κάνοντας πρόβες για να μάθουν και να θυμηθούν τα τοπικά τραγούδια, τα σοκάκια γέμισαν ξανά τραγούδια, μπράμδες και χορό.......ο ίδιος είχε γράψει στο ημερολόγιο του:

{Άντε να πάμε βλάχα στον πέρα καφενέ να σε τρατάρω βλάχα σουμάδα και αργιλέ.........τα στιχάκια με τον ωραίο σκοπό είναι τοπικό μοναδικό τραγούδι του τόπου μας, που τραγουδιέται μόνο τις αποκριές απο τα παλιά χρόνια. Είναι σκοπός που έχει ριζώσει μέσα μας, απο την παιδική μας ηλικία, που μας θυμίζει τις πολυγλεντισμένες εκείνες μέρες τις τσικνοπέμπτες, τις πρώτες αποκριές, την τυρινή και τελευταία την καθαρά Δευτέρα. Κάθε σπίτι και μια συγγενική συγκέντρωση κάθε παρέα και μια αντάρα, ντυμένοι ή με τα καλά ή με παλιές φορεσιές με τραγούδια και χορό απο πλατεία και πλατεία και τελευταία στην παραλία <<ο ήλιος βασιλεύει και η μέρα σώνεται και ο νούς μες στο κεφάλι δεν συμμαζώνεται.....>>

 Τα τελευταία όμως χρόνια όλοι τα παρατήσαμε αλλα δεν τα ξεχάσαμε, ζούμε με τις ωραίες αναμνήσεις δίχως να θέλουμε να τις επαναφέρουμε για να τις παραδώσουμε στα παιδιά μας, <<αχ! αυτός ο άπονος χιονιάς μάρανε τα λουλούδια και ο κόσμος ο σημερινός δεν θέλει πια τραγούδια.>>

 Με την νότα αυτή μέσα μου και με 20 λεβέντες επαναφέραμε φέτος την παράδοση στον τόπο μας, να ακουστούν στα σοκάκια και τις πλατείες οι σκοποί και τα τραγούδια της περασμένης εποχής. <<Πάλι τα χελιδόνια φωλίτσα χτίζουνε και τα παλιά τα χρόνια ξαναγυρίζουνε....>> Εγώ με όλα τα παιδιά της παρέας μου ευχαριστούμε και τους συμπατριώτες που με τόσο ενθουσιασμό μας υποδέχτηκαν χαρούμενοι με ρυζόγαλο μεζέδες και κρασί και μας απαθανάτισαν με πολλές φωτογραφίες. Θα μας μείνει αλησμόνητη αυτή η μέρα. Ευχόμαστε και του χρόνου να είμαστε όλοι καλά να ξαναγιορτάσουμε τις αποκριάτικες ημέρες. 14/04/1976 Απόστολος Βλαχάκης.}

Το τραγούδι της "Βλάχας" θέλησε να το προβάλλει και το εμπλούτισε με την εισαγωγή που ο ίδιος συνέθεσε στην αρχή  αλλά και με επιπλέον στιχάκια. Επίσης είχε εμπνευστεί και έναν χορό, που χορευόταν σε ζευγάρια αλλά δυστυχώς και πάλι δεν υπήρξε η απαιτούμενη υποστήριξη και αποδοχή και έτσι δεν υπήρξε συνέχεια, θα μπορούσε η "Βλάχα" εκτός απο τραγούδι να είναι και τοπικός χορός.

η κοινωνική και πολιτιστική προσφορά.........

<<Σε όλες τις εκδηλώσεις ήταν παρόν, η συμμετοχή του στα πολιτιστικά δρώμενα εθεωρείτο δεδομένη και για την αποκριά, τις εθνικές εορτές, τα κάλαντα, τις εκδηλώσεις του σχολείου. Αυτά ήταν μόνιμα απο την ώρα που θυμάμαι τον εαυτό μου.>> αναφέρει ο Σάββας και συνεχίζει :

<<Ο πολιτισμός τότε ήταν ανύπαρκτος οδηγούνταν με γνώμονα το οικονομικό όφελος, σε αντίθεση με τον πατέρα μου, που ήταν δοτικός όχι μόνο στο κομμάτι του πολιτισμου, λειτουργούσε βέβαια εις βάρος της οικογένειάς του διότι έλειπε πάρα πολλές ώρες. Έλειπε απο το σπίτι του για να ευχαριστήσει τους άλλους, είτε γάμος, είτε γλέντι, είτε εκδήλωση, ή πανηγύρι  φώναζαν τον Αποστόλη, περνούσαν και τον έπαιρναν απο το σπίτι για να γλεντήσουν και αυτός πάντα πήγαινε οχι για να πληρωθεί αλλά για να διασκεδάσει τον κόσμο, τον χτύπο της πόρτας τον έχω στ' αυτιά μου ακόμα....

 

Και τους ανθρώπους που γνώριζε, ήξερε ακριβώς τα γούστα τους και ποιό τραγούδι να τους παίξει όταν σηκωνόντουσαν να χορέψουν. Το πρωί οικοδομή, το απόγευμα κινηματογράφο και την νύχτα τον καλούσαν οι παρέες σπίτια τους έως το πρωί, που έβρισκε την δύναμη; Είχε μέσα του φλόγα.  Έμενε ευχαριστημένος να διασκεδάζει τον κόσμο, το έκανε με την καρδιά του, δεν ζητούσε ανταλλάγματα.>>

<<Μέσα όλες αυτές τις δραστηριότητες και όσο συνεργαζόταν με το Γυμνάσιο Σκόπελου, πέραν των άλλων εκδηλώσεων, τα Χριστούγεννα συγκέντρωνε τα παιδιά και έψαλλαν <Τα κάλαντα>, τα παιδιά κρατούσαν κουτάκια υπερ πτωχών.  Τα έσοδα προσέφεραν στον Άγιο Μερκούριο αλλά και σε πεσκέσια σε οικογένειες που είχαν ανάγκη, κήρυτε την αγάπη ο πατέρας μου>> αναφέρει η Σοφία.

<<Έκανε επίσης το Εωθηνό και σάλπιζε με την κορνέτα στον βράχο, πλημμυρισμένος απο εθνική υπερηφάνεια, κάποιους τους χαροποιούσε, κάποιους τους φαρμάκωνε αυτός όμως έκανε αυτό που τον ευχαριστούσε. Τα τελευταία του χρόνια είχε διαμορφώσει έναν χόρο και δίδασκε στα παιδιά μουσική, και δάνειζε και πολλά όργανα σε αυτά που δεν είχαν βέβαια αυτά δεν επιστράφηκαν ποτέ, όλη η Σκόπελος έμαθε μουσική απο τον πατέρα μου, οι τελευταίες δραστηριότητές του ήταν αυτές.>> θυμάται ο Σάββας.

Ήταν πολύ προοδευτικός ο πατέρας, επιθυμούσε την εποχή της μεγάλης δραστηριότητας του μεταξύ 1950 και 1970 να αναμορφώσει τον κινηματογράφο σε  Πολιτιστικό Κέντρο, κάτι που κανείς μέχρι σήμερα δεν έχει επιτύχει κάτι τέτοιο. 

Συγκεκριμένα ο γιατρός Νικόλαος Ζαχαριάδης θυμάται:

<<Ο Απόστολος  Βλαχάκης ήταν διασκεδαστής, ήταν ο άνθρωπος που τον καλούσαν όλοι όσοι ήθελαν να διασκεδάσουν στα σπίτια τους, στις γιορτές τους σε οποιαδήποτε κοινωνική ή ιδιωτική εκδήλωση. Θυμάμαι που είχαμε κάνει έναν χορό στο εξοχικό μας σπίτι και τον προσκαλέσαμε να παίξει ακορντεόν. Κατά τη διάρκεια της χοροεσπερίδας μου έτυχε ένα ιατρικό περιστατικό στη Γλώσσα και αναγκάστηκα να φύγω, πήγα στην Γλώσσα, επέστρεψα και ο Αποστόλης έπαιζε ακόμη, ήταν ακούραστος. Επίσης πρέπει να αναφέρω οτι ο Αποστόλης προϊστατο σε όλες τις αποκριάτικες  εκδηλώσεις. Εμείς ήμασταν ντυμένοι τσολιάδες και περιμέναμε έξω απο το σπίτι του να ετοιμαστούν με τον αδερφό του Μήτσο για να ξεκινήσει το δρώμενο. Ήταν ο επικεφαλής της ομάδας των Μπράμηδων. Πάντα με το ακορντεόν, τα όμορφα τραγούδια και το κέφι τους, ξεσήκωναν τον κόσμο για να ακολουθήσει! Υπήρξε και για πάρα πολλά χρόνια Επίτροπος στην εκκλήσια της Φανερωμένης. Επίσης έφερε στο νησί τον κινηματογράφο και αυτό ήταν μια πρόοδος.  Eνθυμούμαι ακόμη ότι κάποια πρωινά πήγαινε στο Βορεινό λιμάνι της Χώρας και με το σαξόφωνό του, έπαιζε "Τα Κύθηρα" και ακουγόταν σε όλον τον οικισμό, τι μαγεία ήταν να ξυπνάς υπό τους μελωδικούς αυτούς ήχους!>>

Το τέλος........

<<Οι απόκριες του ΄90 ήταν το κύκνειο άσμα για τον πατέρα μου>>, αναφέρει ο Σάββας. <<Μετά την οργάνωση και τη πρωταγωνιστική του παρουσία στο έθιμο των Καλών, κρέμασε τη φουστανέλα του, αποχωρίστηκε το ακορντεόν του (σύντροφος και στις χαρές και στις λύπες του) αφήνοντάς τα παρακαταθήκη μαζί με όλα τα άλλα.  Ονειρευόμενος ότι αφού έκανε την αρχή θα υπήρχε και συνέχεια  και έχοντας την επιθυμία να τον θυμούνται όλοι με μια γλυκιά ανάμνηση. 

Η μοίρα όμως δεν στάθηκε απλόχερη μαζί του. Χτυπημένος από την αρρώστια και προαισθανόμενος το τέλος του, αποχαιρετά τη ζωή όπως αυτός ήξερε :

"Mες της άνοιξης τη χάρη

Βρήκε ο χάρος αφορμή

άρων-άρων να με πάρει

απ' την όμορφη ζωή......"

Αυτές ήταν οι τελευταίες γραμμές στο ημερολόγιο του..>> 

                            

Και όμως ο Απόστολος Βλαχάκης υπάρχει πάντα μέσα στον σκοπό και τα στιχάκια της "Βλαχάς", στους ήχους του ακορντεόν, στον κινηματογράφο "Ορφέα", στα σοκάκια και στις πλατείες κάθε αποκριά, στην μνήμη μας και στην καρδιά μας!

<<...........τώρα τα χελιδόνια φωλίτσα χτίζουνε και τα παλιά τα χρόνια ξαναγυρίζουνε!>> Απ. Βλαχάκης

                          Η "Βλάχα" & Σε βουνό ανέβαινα

                 Δυο πουλάκια τα καημένα & Το καϊκάκι

Μια φορά ήμουν πουλί & Κυνηγός που κυνηγούσε

Σύνταξη - Επιμέλεια- Δημιουργία Βίντεο : Σπυριδούλα Μπετσάνη

Συνέντευξη απο τον Σάββα και την Σοφία Βλαχάκη.

Φωτογραφικό Υλικό: Αρχείο Σοφίας Βλαχάκη, Μάχης Βλαχάκη Λεμονή και Ευλαλίας Ρέκκα.