ΑΝΤΩΝΗΣ ΑΜΠΕΛΑΚΙΑΣ - ΜΑΧΑΙΡΟΠΟΙΟΣ- ΛΑΪΚΟΙ ΤΕΧΝΙΤΕΣ ΣΚΟΠΕΛΟΥ

 

Ο ενθουσιασμός του για την τέχνη προήλθε, όταν ανακάλυψε πως ένας θείος του κατασκεύαζε ερασιτεχνικά μαχαιράκια και ζήτησε να του μεταφέρει τη γνώση.....τελικά όμως δεν τον επισκέφτηκε ποτέ! Αγόρασε κάποια υποτυπώδη εργαλεία, προσπάθησε μόνος του και κάπως έτσι κατάφερε και έφτιαξε το πρώτο του μαχαίρι..... σχεδόν ενστικτωδώς.

Αύτη ήταν και η επιτυχία του στο να τον αποδεχτεί, ο Χρήστος Πατσής, παλιός μαχαιράς της Σκοπέλου. Τον επισκέφτηκε για να πάρει την γνώμη του, αρχικά όπως αναφέρει ήταν διστακτικός, του άρεσε όμως πολύ το μαχαίρι, και εκτίμησε ιδιαίτερα την προσπάθεια του και αποφάσισε να του εκμυστηρευτεί ορισμένα τεχνικά μυστικά της τέχνης. Παρόλο που ήταν αρκετά μεγάλος  η βοήθειά του ήταν πολύτιμη καθώς υιοθέτησε αρεκτά στοιχεία απο τον τρόπο που εργαζόταν.

Παράλληλα έγινε μέλος στον Σύλλογο Ελλήνων Μαχαιροποιών, μέσω του οποίου πραγματοποιούνται διάφορες εκθέσεις και μπορεί ο κάθε μαχαιράς να προβάλλει την δουλειά του και να ανταλλάξει γνώμες ή ακόμη να αποκτήσει τεχνογνωσία.  << Έχω μια πενταετία που ξεκίνησα, έχω φτιάξει αρκετά μαχαίρια, και δεν έχω κάποιο αγαπημένο σχέδιο και αυτό γιατί μπορεί να δω κάτι παλιό και να με γοητεύσει, στα παλιά πάντα υπάρχουν εκπλήξεις στα σχέδια.>> αναφέρει. Για τον λόγο αυτόν ασχολείται και με την συντήρηση των παλιών, την οποία θεωρεί πολλή σημαντική γιατί δίνει επιπλέον ζωή στο μαχαίρι αλλά τον φέρνει και στο μυαλό του τεχνίτη, έρχεται σε επαφή με την ψυχολογία του.

Τα σκοπελίτικα μαχαίρια είναι χρηστικά, διότι οι μαχαιράδες τα
κατασκεύαζαν για να καλύπτουν τις ανάγκες της εποχής καθώς δεν υπήρχαν με άλλον τρόπο στην αγορά, έτσι έφτιαχναν μαχαίρια βουτύρου, κουζινομάχαιρα ακόμη και μπαλτάδες. Αναφέρει οτι υπήρχαν αρκετοί μαχαιροποιοί στην Σκοπέλο, περίπου δέκα, 3 Αστεριάδηδες, 2 Πατσήδες, ο γέρο -Μήτας, ο Γεωργίου, ο Γιακείμ, αρκετούς απ' αυτούς όμως τους σταμάτησε η χούντα, ειδικά τους αριστερούς. <<Φτιάχνω όλα τα είδη των μαχαιριών απο τα πιο κλασσικά μέχρι τα πιο περίτεχνα. Το μέγεθος τους μπορεί να χωρά σ' ένα σπιρτόκουτο ή να φτάνει τα 40 εκατοστά.>>

 

Το σκοπελίτικο μαχαίρι είναι μοναδικό σύμφωνα με τον Αντώνη: <<Το σκοπελίτικο μαχαίρι δεν έχει ανάγκη προβολής, είναι αρκετά φημισμένο και διαφημισμένο, μπορεί να μην είναι τόσο γνωστό όσο το κρητικό αλλά στους κύκλους είναι πολύ γνωστό. Και αυτό γιατί το σκοπελίτικο μαχαίρι είναι μια σχολή. Το "αυτάκι" στη λαβή σε σχέση με το κρητικό είναι πολυ πιο περίτεχνο. Την λαβή "κατσικοπόδαρο", δεν θα την δούμε αλλού είναι μοναδικό της Σκοπέλου, όλες οι λαβές είναι μοναδικές, τέτοια είναι και η στρόγγυλη, έχει ιδιαίτερη τεχνοτροπία. Παλαιότερα υπήρχε μυστικότητα στην τέχνη, μόνο όποιος αποδείκνυε ότι το άξιζε μαθήτευε δίπλα στους τεχνίτες.>>

Την λαβή κατασκευάζει πάντα απο κέρατο, το οποίο ζεσταίνει και το σχηματιζει, <<είναι μια διαδικασία δύσκολη γι'αυτό δεν το δουλεύουν πολλοί σύγχρονοι μαχαιράδες>> αναφέρει. Η θήκη κατασκευάζεται απο ξύλο κυρίως ελιά διότι η εμπειρία του, του απέδειξε πως είναι πιο ανθεκτική τέλος για την λάμα χρησιμοποιεί ανακυκλώσιμα ατσάλια. Ένα μέτριο μαχαίρι χρειάζεται ένα 10ωρο περίπου για να ολοκληρωθεί. Ο τρόπος που εργάζεται είναι η αποκοπή και πιο σπάνια το καμίνι.

<<Υπάρχει ζήτηση μαχαιριών αλλά το θέμα είναι πως το προωθείς και το πλασάρεις και όλα γίνονται πια μέσω ίντερνετ. Κάποιοι μαχαιράδες παλιά προωθούσαν και σε άλλα μέρη  της Ελλάδας μαχαίρια, όπως ο Αστεριάδης στο Γαλαξίδι και ο Λεμονής στη Σκιάθο και αυτό ισχύει, διότι με έχουν επισκεφτεί αρκετά άτομα απο άλλα περιοχές με μαχαίρια σκοπελίτικα. Πρόσφατα δε ανακάλυψα οτι ο Σεφέρης είχε γράψει στιχάκια για να τα χαράζει ο Γιάννης Λεμονής στα μαχαίρια του, τον γνώρισε όταν έκανε διακοπές στην Σκόπελο.>>

Τα παλιά παραδοσιακά επαγγέλματα σβήνουν στον χρόνο και στο βωμό του κέρδους και της βιομηχανικής ανάπτυξης. Οι συνεχιστές της παράδοσης, είναι σύγχρονοι ήρωες, οι οποίοι προσπαθούν να κρατήσουν ένα μικρό μονοπάτι ανοιχτό απο το παρελθόν προς το μέλλον με κόστος ψυχής και αυταπάρνησης. <<Θα ήταν ευχής έργο να υπάρξει ένας σταθερός χώρος για να εκθέτουμε τα αντικείμενα που δημιουργούμε, δηλαδή μια σταθερή έκθεση διότι έτσι προβάλλουμε και την δουλειά μας αλλά και το νησί μέσω της τέχνης.>>

Συνέντευξη του Αντώνη Αμπελάκια στην Σπυριδούλα Μπετσάνη.

Φωτογραφίες απο το Αρχείο του Αντώνη Αμπελάκια.