Η Ακαδημία Σκοπέλου και η συμβολή της στην πνευματική ακτινοβολία των Βορείων Σποράδων.

 Η Ανώτερη Εκπαίδευση στη Σκόπελο.

     Η οικονομική ευρωστία του ελληνισμού κατά τον 17ο αιώνα, έφερε στην υπόδουλη χώρα έντονη πνευματική ανάπτυξη τον επόμενο αιώνα. Η Σκόπελος συμμετέχει έντονα στην οικονομική άνθηση του έθνους και την πνευματική ανάταση που ακολουθεί. Για τον πλούτο της γίνεται λόγος από τους περιηγητές ήδη από το 1650. Με την ίδρυση της σχολής στις αρχές του 18ου αιώνα, το νησί ακολουθεί ανάλογες εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα στην ηπειρωτική Ελλάδα.

      Η Σχολή της Σκοπέλου, ιδρύεται από τον Στέφανο Δαπόντε, πατέρα του Καισάριου Δαπόντε,  γόνο εξελληνισμένης ενετικής οικογένειας που εγκαταστάθηκε στο νησί στα μέσα του 15ου αιώνα. Ο Δαπόντες διορίστηκε στις αρχές του 18ου αιώνα πρόξενος της Αγγλίας στη Σκόπελο, Σκιάθο και Αλόννησο και εγκαταστάθηκε στη Σκόπελο. Είχε όμως πολυμελή οικογένεια και επιθυμούσε έναν ονομαστό δάσκαλο για τη μόρφωση των παιδιών του, όταν η τύχη τον έφερε σε επαφή με τον Νεόφυτο Μαυρομάτη. 

    Ο Μαυρομάτης μητροπολίτης Ναυπάκτου και Άρτας, αφού εγκατέλειψε τα επισκοπικά του καθήκοντα για να περάσει την υπόλοιπη ζωή του στο Άγιο Όρος, βρέθηκε την εποχή αυτή στην Σκόπελο. Όταν ο Δαπόντες του πρότεινε να ιδρύσουν μια σχολή ανώτερης βαθμίδας στο νησί, ο σεβασμιότατος δέχτηκε ανεπιφύλακτα και υποσχέθηκε να μιλήσει για το σχέδιο αυτό στον Ιερόθεο τον Μορεώτη, μοναχό της μονής Ιβήρων (Ιερόθεο τον Ιβηρίτη).

  Πράγματι ο Νεόφυτος έκανε τις απαραίτητες συνεννοήσεις με τον Ιερόθεο, ο οποίος αναχώρησε αμέσως για τη Σκόπελο συνοδευόμενος και απο δύο ακόμα μοναχούς που θα τον βοηθούσαν στο έργο του. Δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς ιδρύθηκε η σχολή της Σκοπέλου. Ο λόγιος Κωνσταντίνος Δαπόντες, γιος του Στεφάνου, που έμαθε τα πρώτα του γράμματα στη σχολή αυτή, μας μεταφέρει τις σχετικές πληροφορίες στον Κήπο Χαρίτων, αλλά δεν διατηρεί ακριβή ανάμνηση του γεγονόντος. Πιθανότατα όμως να ιδρύθηκε το  ή  το 1724.

                                           

    Ο Στέφανος Δαπόντες, δάνεισε στους κατοίκους της Σκοπέλου 1.000 πιάστρα, ποσό αρκετά μεγάλο αν λάβει κανείς υπόψη του την περιοχή και την εποχή, του οποίου οι τόκοι θα προορίζονταν για να εξασφαλίζεται η αμοιβή του διδασκάλου. Χάρη στην ικανότητα του Ιερόθεου, η σχολή προόδευσε γρήγορα και απέκτησε τέτοια φήμη, ώστε να έρχονται μαθητές και από άλλα μέρη. 

    Της δόθηκε ο πομπώδης τίτλος Ακαδημία και τελούσε υπό την προστασία του πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης , ήταν μάλιστα τέτοια η επιτυχία της ώστε θεωρήθηκε οτι μπορούσε να ανταγωνισθεί και την περίφημη σχολή της Πάτμου, που διεύθυνε ο ονομαστός Μακάριος. Ο Ιερόθεος δίδαξε στη Σκόπελο δέκα χρόνια  και έπειτα επέστρεψε στο Άγιο Όρος, αργότερα αποσύρθηκε στο μικρό μοναστήρι του νησιού Γιούρα όπου και πέθανε.  Λίγο αργότερα αναφέρεται ως διδάσκαλος ο Γεώργιος Κωνσταντής ο Θετταλός.

    Η Ακαδημία στεγάστηκε μάλλον στο παλιό μοναστήρι του Αγίου Νικολάου στους Κήπους, από το οποίο σήμερα δεν σώζεται τίποτα. Σύμφωνα με τον Πάτερ Κωνσταντίνο Καλλιανό το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου ίδρυσε η  οικογένεια Ραυτάκη τον 17 αιώνα περίπου, στο οποίο δίδαξε εκτός άλλων ο Αστέριος Φιλίππου ή Φιλιππίδης απο τη Γαλάτιστα Χαλκιδικής και ο Ιερομονάχος Γρηγόριος Μήτας ενώ κατά τη διάρκεια της επανάστασης φιλοξενήθηκε  στα κελιά του ο γνώστος αγώνιστης Τάσας Καρατάσος. 

   Μετά πάντως από την αναχώρηση του Ιερόθεου η Ακαδημία έχασε αρκετά το κύρος και τη λάμψη της και μεταβλήθηκε σε ένα στοιχειώδες σχολείο μέσης βαθμίδας. Συνέβαλε ωστόσο στην πνευματική ακτινοβολία των Βορείων Σποράδων καθ' όλη τη διάρκεια του 18ου αιώνα. 

Πηγή: Αδαμάντιος Σάμψων Ιστορική και Αρχαιολογική Αφήγηση της Σκοπέλου .

Πάτερ Κωνσταντίνος Καλλιανος, πηγή Εφημερίδα Βόρειες Σποράδες.

Φωτογραφίες : Εφημερίδα Βόρειες Σποράδες, Skopelos Through the Time

Επιμέλεια Σπυριδούλα Μπετσάνη