Οι Οικοδόμοι της Σκοπέλου Παλαιότερα

ΣΚΟΠΕΛΙΤΙΚΟΙ ΠΑΛΜΟΙ

Του Νίκου Νικολαϊδου

Οικοδόμοι της Σκοπέλου....

   

  Τρία ήταν στη Σκόπελo τα κύρια επαγγέλματα ως το τέλος του 19ου αιώνα, του ναυτικού, του ναυπηγού και του οινοπαραγωγού.  Αλλά όταν στην αρχή του 20ου αιώνα, η σκοπελίτικη ναυτιλία και ναυπηγική είχαν παρακμάσει και η οινοπαραγωγή έφθινε, οι Σκοπελίτες εργαζόμενοι στράφηκαν κυρίως προς την οικοδομική, που είχε τώρα πέραση λόγω της ανάπτυξης της Αθήνας. Σε αυτήν έρχονταν και εργάζονταν, άλλοι ως κτίστες και άλλοι ως βοηθοί, απο την άνοιξη ως το φθινόπωρο, όταν στη Σκόπελο υπήρχε ελαιοσοδειά, ή ως τις παραμονές των Χριστουγέννων. Αυτή η αποδημία τους κράτησε ως τις αρχές της κατοχής.

  Υπήρχαν και πριν κτίστες στη Σκόπελο, σε περιορισμένο όμως αριθμό, όσο απαιτούσαν οι τοπικές ανάγκες και οι ανάγκες των γειτονικών νησιών της Σκιάθου και της Αλοννήσου, που διέθεταν ανάλογους τεχνίτες.

 Εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, οι Σκοπελίτες κτίστες δεν εγκαθίσταντο μονίμως στην Αθήνα, αλλά διαχείμαζαν στην πατρίδα, όπου διέμενε όλο τον χρόνο η οικογένεια τους. Στην Αθήνα κατοικούσαν δύο ή τρεις μαζί, σε φτωχόσπιτα στην περιοχή Μοναστηράκι κοντά στους Αγίους Αποστόλους και τον Άγιο Φίλιππο και κάτα δεύτερο λόγο στα Πετράλωνα.  Δειπνούσαν λιτά στις γύρω μικροταβέρνες, ενώ το μεσημέρι γευμάτιζαν πρόχειρα στην οικοδομή.

   Οι μαστόροι της Σκοπέλου προ του Β' Παγκοσμίου Πολέμου καταπιάνονταν με κάθε λογής κτίσιμο θεμελίωση, αγκωνάρια, τοιχοποιία με πέτρα που λάξευαν οι ίδιοι, με τούβλα ή τσατμά, ακόμα και σοβάτισμα.

  Μόνο η επίστρωση της στέγης με πλάκες και αργότερα με κεραμίδια, γινόταν απο ειδικούς μαστόρους τους πλακάδες. 

  Τα κτίσματα της Σκοπέλου έχουν στέγη, η ταράτσα είναι φαινόμενο και η στέγη είναι τετρακλινής, στρωμένη με πηλιορίτικες πλάκες και στα τελευταία χρόνια κεραμίδια βυζαντινού τύπου.

 Όταν θεμελιώνεται το κτίσμα, τελείται αγιασμός με την παρουσία του ιδιοκτήτη, των μαστόρων και προσκεκλημένων, ύστερα σφάζεται στον χώρο των θεμελίων πετεινός και το αίμα του περιχύνεται αλλά ο παππάς αποχωρεί πριν τη σφαγή εφόσον πρόκειται  για προχριστιανικό έθιμο. Στη συνέχεια προσφέρονται γλυκά, συνήθως χαϊμαλιά ή λουκούμια, το δε βράδυ δίνεται στους μαστόρους απο τον ιδιοκτήτη πλούσιο δείπνο, κατά το οποίο τρώγεται και ο πετεινός ψημένος.

 Όταν κατασκευαστεί με ξύλινα δοκάρια ο σκελετός της στέγης, στήνεται στο ανώτερο ύψος της πρόχειρος ξύλινος σταυρός στον οποίο δένουν ανθοδέσμη βασιλικού και ένα μεταξωτό μαντήλι να ανεμίζει.

 Το κτίσιμο της οικοδομής αναλαμβανόταν απο τον πρωτομάστορα χωρίς γραπτό συμφωνητικό και δίχως προκαταβολή. Οι οικοδόμοι δούλευαν με το δια λόγου συμφωνημένο μεροκάματο που πληρωνόταν κάθε Σάββατο.

  Τα μαστορόπουλα, που συνήθως ήταν παιδιά οικοδόμων, εξελίσσοταν σε μαστόρους μετά απο μαθητεία ανάλογη χρονικά προς την επίδοση τους στην τέχνη.

 Κτίστες δεύτερης κατηγορίας εκτελούσαν στη Σκόπελο και την επίστρωση με πλάκες των δρόμων και των πλατειών της Πόλης, που ήταν λιθόστρωτα καλντερίμια με σκαλιά πολλές φορές εφόσον η Πόλη εκτείνεται σε τέσσερις λοφίσκους.

  Πολλοί οικοδόμοι της Σκοπέλου ήταν και μικροκτηματίες, γι'αυτό και στην εποχή της σοδειάς σταματούσαν τη δουλειά στις οικοδομές.

 Απο τους παλιούς (των πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα) πρωτομάστορες της Σκοπέλου σπουδαιότεροι θεωρούνταν ο Διαμαντής Σκαπινάκης, ο οποίος και έκτισε το περικαλλές κτίριο του Δημοτικού Σχολείο Αρρένων Σκοπέλου (κληροδοτήματος Ανδρέα Συγγρού), που κατεδαφίστηκε λόγω ζημιών απο τους σεισμούς του 1965, ο Βαρσαμάς Παρλιάρης, ο Σπύρος Κοσμάς και ο Δημήτρης Συρόπουλος (1981).

Επιμέλεια 

Σπυριδούλα Μπετσάνη